رهیافت مدیریت مشارکتی آبیاری: مبانی روانشناختی انگیزش و موانع موجود

اهمیت مشارکت کشاورزان در مدیریت و طراحی سیستم در زمینه های مختلف مورد تأکید قرار گرفته است. انگیزش از جمله عوامل مهم برای جلب مشارکت کشاورزان در برنامه های توسعه کشاورزی بوده و نظریه های مختلفی مطرح و تحقیقات متنوعی در این راستا به انجام رسیده است. نظریه مک میلیون مناسب برای واکاوی مشارکت کشاورزان در نظام مدیریت آبیاری تشخیص داده شد و در این پژوهش بکار گرفته شد. این تحقیق با هدف تبیین عوامل مؤثر بر انگیزش کشاورزان برای مشارکت در مدیریت آبیاری و تعیین موانع موجود، در شبکه آبیاری سد درودزن استان فارس با استفاده از روش پیمایش اجرا شد. آزمودنی های این تحقیق شامل 270 نفر از کشاورزان، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار سنجش این پژوهش پرسشنامه ای بود که روایی صوری (face validity) آن توسط اساتید فن و صاحبنظران مورد تأیید قرار گرفت و برای تعیین پایایی (reliability) از مطالعه راهنما (pilot study) استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که از بین 5 نوع عوامل انگیزشی، انگیزه معامله گری بیشترین تأثیر را روی انگیزش کشاورزان برای مشارکت در مدیریت آبیاری ایفا می کند. از بین متغیرهای مستقل ، نگرش نسبت به مسئولین و کارشناسان سازمان آب، نگرش نسبت به مسئولین و کارشناسان مرکز خدمات کشاورزی و میزان مراجعه به مرکز خدمات، میزان اجتماعی بودن افراد، نگرش نسبت به کارایی اعضای شورای اسلامی، و تعداد اعضای خانواده دارای رابطه معنی دار با میزان انگیزش کشاورزان برای مشارکت در مدیریت آبیاری بود. همچنین نتایج نشان می دهد از دید آزمودنی ها، توزیع ناعادلانه آب در محل، نارضایتی از میراب های سازمان آب و هزینه های مالی بالا مهمترین مشکلات موجود در مدیریت آبیاری می باشند. بر مبنای یافته های تحقیق نهایتاً توصیه های عملی برای توسعه مشارکت مؤثر کشاورزان در مدیریت آبیاری ارائه شده است.